Çelik yüzey kumlama, basınca dayalı kumlama makinesi tarafından yapılır. Bu makinelerin içine çelik grit, cam küre, çelik granür, çelik kumlama gibi malzemeler doldurularak; basınçlı hava ile birlikte çelik yüzeylere püskürtülür. Böylece çelik yüzeyde bulunan yağ, kir, pas vb. maddeler temizlenmiş olur. Bu çelik kumlama işlemi, özel kumlama odası ve kumlama kabini içinde yapılmaktadır. Taşınma ihtimali olmayan ürünler ise yerinde, uzman kumlamacı tarafından yapılır.
Çelik kumlama, zamanla yıpranmış malzemelerin yeniden eski görünümüne getirme işlemidir. Bu çelik kumlama işlemi bittikten sonra boyama ve yağlama gibi işlemler uygulanabilir. Tüm bu işlemleri yaparken de dikkat edilmesi gerekn noktalar vardır. Çelik kumlama işleminde kaliteli malzemeler kullanmak ve kumlama tekniğini iyi bilmek önemlidir.
Çelik yapıdaki bir ürünü oksijen ile temas ettirmemek oldukça önemlidir. Çünkü çelik oksijen ile temas ettiği zaman oksitlenir. Bu oksitlenmeye yağmur suyu ya da deniz suyu gibi etmenlerde eklenirse, oksitlenme boyutu daha da artar. Bu duruma da hafife alınmaması gerekn bir konu olan paslanma denir. Paslanan bir çelik ürünü zamanla çürümeye başlar ve artık kullanılamaz hale gelir. Yani çelik hurdalık olur. Bu doğrultuda elinizdeki çelik malzemenin uzun ömürlü olmasını istiyorsanız, çeliğin oksijen ile temas etmesini engellemelisiniz.
Çelikten yapılmış bir ürünü boyamadan önce yapılacak ilk işlem, kumlama yöntemiyle çelik yüzey üzerindeki boya atıklarını, pas ve kirleri temizlemek olmalıdır. Küçük çelik parçaları zımparalama ile de temizlenebilir. Fakat kumlama yöntemi kadar iyi sonuç vermeyebilir. Aynı zamanda büyük çelik yapıların zımpara ile temzilenmesi hem emek hem de zaman kaybına neden olur.
Kumlama yöntemi ile çelik malzeme eski haline getirilebilir ve işlem sonucunda iyi bir parlaklık verilebilir.
Çelik Kumlama Çeşitleri
Çelik bir malzemin kumlaması, otomatik çelik kumlama makinesi ile manuel kumlama yöntemiyle yapılmaktadır.
Otomatik kumlama; Üzerinde kesme ya da kaynak işleri yapılmamış veya belli ölçülerde kesme, kaynak işlemi yapılmış çelik malzemelerin kumlanması otomatik makinelerde yapılır. Otomatik kumlama makinesi ile yapılan kumlamanın en büyük avantajı, makineye girebilecek boyuttaki ürünün hızlı ve ekonomik şekilde kumlanmasıdır. Otomik kumlama makinesi ile bir yakıt tankının konteynırı, bir iş makinesi, köprü gibi büyük yapılar ya da yerinde kumlanması gereken büyük malzemeler kumlanamaz. Bu da otomatik kumlama makinesinin dezavantajıdır.
Manuel kumlama; Bu yöntem yüksek basınçlı hava üreten bir kumlama makinesi, hortumlar, yüksek basınçlı bir kompresör gibi materyallerle her ortamda yapılabilir. Özellikle büyük malzemelere uygulanabilen bu yöntem ile her tür malzeme kumlanabilir.
Manuesl kumlama yönteminin en büyük handikapı toz çıkarmasıdır. Ancak toz çıkmadan da bu işlem yapılabilir, bunun için de ıslak kumlama yöntemi yapılmalıdır. Kumlama işlemi esnasında toz çıkarmamak için kumlanacak malzeninin üzerine ıslak kum püskürtülür.
Çelik yüzeylerde ıslak kumlama yöntemi maliyeti çok yüksek olduğundan tercih edilmez.
Çelik kumlama işlemi tamamlandıktan sonra ise boyama aşamasına geçilir. Çelik malzemenin boyaması işleminde önce astar boya ile sonra da asıl boya ile boyanması yapılır. Burada önemli olan çeliğin kullanıldı alandır. Örnek olarak; bir gemiye atılacak boya ile bir iş makinesine atılacak boya birbirinden farklıdır. Bundan dolayı da çelik boyama işlemi çok dikkat edilmesi gerek bir konudur. Çelik malzemenin bulunduğu ortamın şartları, boya kalınlığının hacmi gibi faktörler göz önünde bulundurularak boyama yapılması önemlidir. Boyama işleminde önem verilmesi gereken bir diğer konu ise, boyama işlemi yapacak aletin en uygununu seçmektir.
Çelik Kumlamada Yüzey İşlem Standartları
Kumlama işlemi, çelik yüzeyin pas, kir ve yağ gibi istenmeyen artıklardan ne derece temizlendiğine, çelik yüzeyin ne derece aşındırıldığına göre derecelendirilir. Dünya üzerinde bu konuyla ilgili derecelendirmeler vardır. Türkiye’de İsvaç standartı SA1, SA2, SA2,5 ve SA3 deeceleri kullanılmaktadır. Türk Standartları Enstütisi Kurumunda bu dereceler TS ON ISO 8501-1 olarak kabul edilmiştir.
SA 1: Süpürme olarak adlandırılan bu derece, paslanmış yüzeylerde temizlik biçimi derecesidir.
SA 2: Bu kumlama derecesinde çelik yüzey oldukça temizlenmiş ve pürüzlendirilmiş biçimdedir.
SA 2,5: Çelik yüzeydeki istenmeyen atıkların çoğunun temizlendiği, çelik yüzeyin çok iyi pürüzlendirildiği ve çeliğin asıl rengi olan grinin kolaylıkla görüldüğü kumlama derecesidir. En çok tercih edilen kumlama derecesidir.
SA 3: Piyasada pek tercih edilmeyen derecedir. Çelik yüzeydeki istenmeyen partiküllerin tamamen temizlendiği kumlama derecesidir.